کاشت، آبیاری و هرس درخت سیب

میوه سیب با نام علمی Malus domestica و از تیره Rosaceae می باشد. این میوه یکی از قدیمی ترین میوه هایی است که تا به حال بشر آن را شناخته و مورد استفاده قرار داده است. مبدا اصلی سیب به عقیده ی برخی دانشمندان حوالی سواحل مدیترانه می باشد و تاکنون در حدود دو هزار نوع از آن شناخته شده است.

خواص سیب

میوه سیب سرشار از مواد معدنی و ویتامین های متعدد است و از نقطه نظر بهداشتی و فواید آن برای سلامت بدن، از تعریف بی نیاز می باشد.

میوه ی سیب دارای بویی تند و مطبوع بوده و به علت دارای بودن ترشی مخصوص اسید ملیک، نشاسته، قند، مواد البومینوئید سلولز، تانن و مخصوصا فسفر زیاد، از تمام میوه ها به نسبت بیشتری مورد استفاده قرار می گیرد.

میوه ی سیب یک مکمل غذایی بوده و مصرف آن پس از اتمام غذا، سبب هضم آسان تر غذا و ضدعفونی دهان می شود. میوه ی سیب دارای طعم های شیرین، ترش و ملس می باشد که هر کدام از آنها به نوبه ی خود دارای خواص به خصوصی می باشد به طوری که خواص سیب شیرین سبب هضم راحت تر غذا و باعث تولید صفرای معده می شود و از طرفی خواص سیب ترش برای رفع نفس تنگی افراد سودمند است.

شرایط آب و هوایی محل کاشت درخت سیب

کاشت درخت میوه سیب در آب و هوای معتدل سرد، بالاترین راندمان کیفی تولید محصول را دارد و این توانایی را خواهد داشت که در هر نقطه ای از باغ که کاشت شود، رشد کافی کرده و تولید میوه را انجام دهد با این حال بر اساس تجربه مشاهده شده است که بهترین محل برای کاشت درخت سیب، موقعیت جهت شرقی و غربی باغ می باشد زیرا در جهت جنوبی مخصوصا در نواحی گرمسیر درخت سیب از گرما آسیب می بیند.

َشرایط آب و هوایی کشور ایران جهت کاشت درخت سیب و احداث باغ میوه، بسیار مناسب و مستعد است و شرایط پرورش درخت سیب در مناطق آذربایجان، دماوند، زنجان و …… بسیار عالی بوده و به همین لحاظ میوه ی سیب هر نقطه، دارای محبوبیت خاصی می باشد.

شرایط خاک برای کاشت درخت سیب

کاشت درخت سیب در تمامی زمین ها حتی در زمین هایی با بافت خاک رسی نیز انجام می شود و تنها زمین هایی که بسیار خشک هستند، سبب عدم رشد درخت سیب خواهند شد. بهترین خاک برای کاشت درخت سیب بافت شنی رسی می باشد.

زمین های مرطوب گرچه باعث رشد زیاد شاخه و برگ درخت سیب می شود ولی در دوران میوه دهی همین امر سبب تضعیف میوه ی تولیدی از درخت خواهد شد.

روش صحیح کاشت بذر درخت سیب

به محض جمع آوری بذر درختان (در صورتی که تمایل داشته باشید برای کاشت درخت سیب از بذر استفاده کنید) یا حداکثر تا یکماه پس از آن، در فصل پاییز باید بذر درختان دانه دار مانند سیب، گلابی و به را، کاشت و اگر بستر و یا زمین برای کاشت آنها آماده نبود، می بایست به طریقی که اشاره خواهد شد آنها را آماده نموده و در بهمن و یا اسفند ماه در زمین کاشت.

بذر درخت سیب را در درجه حرارت 3 الی 6 درجه سانتی گراد به همراه رطوبت کافی در داخل خزه و یا ماسه مرطوب مخلوط نموده تا زمانی گه حالت یکنواخت ایجاد شود و سپس مخلوط تهیه شده را در جعبه قرار داده و در محیطی که دارای 3 الی 6 درجه سانتی گراد است نگهداری می کنیم تا بذرها جوانه زنی داشته باشند.

لازم به ذکر است رطوبت بیش از حد سبب کپک زدن و از بین رفتن بذر خواهد شد.

برای آنکه بذرهای درخت سیب به طور همزمان سبز شود، باید بذرها یکنواخت بوده تا همگی با هم سبز شده و از دیر و زود سبز شدن آنها جلوگیری نمود.

بذر باید رسیده باشد و نارس بودن آن سبب عدم رشد آن خواهد شد. برای انجام این کار باید میوه ی چیده شده از درخت سیب را چند روز به همان حال خود رها گذاشته و سپس بذر آن را جدا کنیم و در جایی که دارای سایه و خشک است، نگهداری کنیم.

در برخی نقاط که یخبندان شدید نیست گودالی را فراهم کرده و مخلوط ماسه و بذر را در آن قرار می دهند و در زمانی که هوا سرد شود، 25 سانتی متر خاک بر روی آن ریخته و سپس با قرار دادن کلش یا حصیر بر روی آن از بذرها محافظت می کنند و به این ترتیب از بذر تا روز کشت نگهداری می کنند.

برای کاشت بذر سیب پشته هایی به ارتفاع 10 الی 20 سانتی متر و طول 25 الی 50 متر با فواصل بین خطوط 30 سانتی متر را ترتیب داده و آن را آبیاری می کنند. بدیهی است بذر روی پشته کاشته می شود و آب به وسیله نهر های باریک یعنی بین فواصل پشته ها، به تدریج در پشته نفوذ می کند. عمق کاشت بذر درخت سیب، 1 الی 1/5 سانتی متر بوده و مدت زمان سبز شدن آن 90 روز می باشد.

پس از یکسال در پاییز پس از سه برگه شدن نهال های کوچک باید آنها را جا به جا کرده و به خزانه دوم نقل مکان نمود و بلافاصله پس از کاشت آنها ، می بایست زمین را آبیاری کرده و به مدت چند روز نوری سایه مانند را در اختیار آنها قرار داد.

در ارتباط با چگونگی کاشت درخت سیب در محل اصلی نیز قبلا به طور مفصل به آن پرداخته شده است با این حال نحوه کاشت درخت باید به گونه ای باشد که در درجه ی اول ریشه بدون فشرده شدن در جای خود محفوظ بماند و درخت سیب طوری قرار بگیرد که پس از ریختن خاک و آبدهی و نشست کردن درخت، طوقه ی آن، زیر خاک قرار نگیرد که برای انجام این کار می توان از خط کش باغبانی استفاده نمود.

نحوه صحیح هرس درخت سیب

هدف از هرس درخت سیب توسط لوازم باغبانی، تبدیل جوانه های مختلف موجود بر روی درخت با اعضای مولده (گل و میوه) می باشد که درخت از نور و هوای کافی بهره مند گردد.

هرس به معنای بریدن قسمتی از درخت است که به منظور جمع آوری شیره نباتی در قسمت های مورد لزوم انجام می شود به طوری که حداکثر استفاده را برای به دست آوردن محصول مرغوب ایجاد کند.

فواید هرس درخت سیب عبارت است از حغظ تعادل صحیح درخت و تنظیم شیره نباتی در قسمت های مختلف و همچنین تنظیم میوه ی درخت سیب (رنگ و طعم)، کوتاه نگه داشتن درخت به منظور چیدن میوه و عملیات سم پاشی و غیره است.

از دیگر دلایل انجام هرس درختان آن است که درختی بر درخت دیگر سایه اندازی نکند و تا درخت مذکور بتواند از نور و هوای بیشتر استفاده نماید. با انجام عمل هرس درخت سیب عمر درخت بهبود یافته و میوه ها به مقدار بیشتری درشت، خوشمزه و خوشرنگ خواهند شد.

شرایط لازم برای هرس درخت سیب

به طور کلی برای هرس درخت سیب باید شرایطی از قبیل نور، حرارت، خشکی و خواص خاک، میزان آب و سایر شرایط عمومی محل و میزان بارندگی و نوع هرس را در نظر گرفت. به طور مثال در اغلب مناطق ایران که تابستان گرم و خشک می باشد اگر درخت سیب هرس شدید شود این امکان وجود دارد که بدنه ی درخت مخصوصا در قسمت جنوبی به شدت حرارت دیده و سبب آفتاب سوختگی شود.

در این حالت شاخه ها نیز از صدمه مصون نخواهند بود و همچنین در نقاطی که در معرض بادهای خشک می باشد اگر هرس درخت سیب بیش از حد انجام شود، خاک اطراف درخت به شکل زیادی خشک خواهد شد با این حال در نقاط مرطوب می توان شاخه های درخت سیب را بیشتر هرس نمود.

نکات مهم هرس درخت سیب

• درخت سیب را در زمستان پس از ریزش برگ باید هرس نمود زیرا در فصل بهار پس از باز شدن شکوفه ها، اجرای این عمل مضر است.
• زمانی که شاخه ای از درخت سیب هرس می شود باید کاملا آن را از انتها برید به طوری که چیزی از آن در محل بریده شده، باقی نماند.
• در سال اول که درخت سیب یک ساقه ی طویلی بیش نیست بایستی آنرا تا ارتفاع حدود 75 سانتی متر باقی گذاشته و باقی را هرس کرد زیرا ساقه های اصلی درخت در زمستان سال دوم تشکیل شده و باید آنرا طوری هرس نمود که به شکل مناسبی در اطراف و جوانب ساقه پخش شده باشد.
• درخت سیب 4 یا 5 ساله را نباید هرس کرد و تنها لازم است که ترکه های شاخه ها را تنک کنیم تا از درهم رفتگی و انبوهی درخت جلوگیری شود که درنهایت میوه ی بیشتری تولید و به دست آید.
• ساقه ها، باید به یک اندازه هرس شوند که ظاهر درخت سیب ناقص نشود.
• اگر در هرس درخت سیب یکی از شاخه ها، طویل تر از دیگری باشد ساقه قوی را بیشتر از ساقه ی ضعیف هرس نموده تا ساقه ی ضعیف، قوی شود.
• شاخه های عمودی باید خیلی کوتاه و همچنین ساقه های افقی را کمتر از ساقه های مورب هرس نمود.
• هرس درخت سیب را روی ساقه های قوی قبل از ساقه های ضعیف باید آغاز کرد.
• ساقه های مثمره باید کوتاه و نزدیک ساقه های اصلی هرس شود.
• دو شاخه هم قوه را روی یک درخت، آنکه افقی و نزدیک ساقه اصلی است را باید نگه داشت و دیگری را قطع نمود.

آبیاری درخت سیب

آب مورد نیاز درخت سیب در مناطقی که دارای بارندگی به نسبت بالایی (از یک اینچ بیشتر) است، از طریق باران تامین خواهد شد با این حال اگر منطقه ی کاشت درخت سیب، گرم و خشک می باشد و یا نوار بارندگی در آن منطقه قطع شده است، نیاز هست که هفته ای یک بار آبیاری درخت سیب صورت پذیرد.

با این حال زمان آبیاری درختان میوه از جمله درخت سیب (هفته ای یکبار) را نمی توان بر اساس یک برنامه ی مشخص پیش برد و تنها با بررسی رطوبت در عمق های مختلف خاک و تطبیق آن با وضع درخت سیب می توان بهترین زمان آبیاری را تشخیص داد.

به طور کلی باید دانست که یک آبیاری کامل (سیر) با فاصله ی طولانی بهتر از آبیاری نصفه نیمه ولی زود به زود است زیرا آنچه که اهمیت دارد آن است که نحوه آبیاری به گونه ای باشد که در محدوده ی ریشه انجام گرفته و آب کامل آرام آرام در اختیار ریشه ی درخت قرار بگیرد تا به وسیله ریشه ها آب به صورت کامل جذب شده و ریشه ی درخت سیب سیراب شود.

لازم به ذکر است شرایط آبیاری اشاره شده، برای پرورش درخت گیلاس و پرورش درخت هلو نیز کاربرد دارد.

آبیاری سطحی به هیچ وجه مناسب درخت سیب نیست زیرا غالبا به وسیله ریشه های علف هرز جذب شده و یا به شکل تبخیر از دسترس درخت خارج می شود.

در آبیاری درخت سیب آنچه که قابل تامل است آن بوده که نحوه آبیاری به گونه ای باشد که تنها محدوده ی ریشه آبیاری شود و از غرقاب شدن دیگر محدوده های خاک جلوگیری شود زیرا آبیاری بیش از حد در زمستان سبب یخ زدگی و به صورت کلی آبیاری زیاد سبب فرسودگی ریشه خواهد شد.

بهترین کود برای درخت سیب چیست؟

در پاسخ به پرسش بهترین کود برای درخت سیب چیست می توان گفت که درخت سیب برای باروری مناسب احتیاج به مواد غذایی زیادی (ریز مغذی و درشت مغذی) دارد که وجود سه عنصر غذایی ذیل برای رشد و نمو درخت حداکثری درخت سیب و تولید میوه ی مرغوب ضروری است.

کودهای ازتی: کودهای ازتی عناصر لازم را برای نمو درخت سیب مخصوصا نمو برگ ها و ساقه ها را تامین می کند بنابراین تاثیرات ظاهری این کودها، از کودهای دیگر نمایان تر است. در اوایل بهار که هنوز خاک به قدر کافی گرم نشده است و عمل نیترات سازی خاک به شکل کامل هنوز انجام نمی شود، اضافه نمودن ترکیبات ازت از قبیل نیترات ها و ترکیبات آمونیاک تاثیر به سزایی در تقویت رشد اولیه درخت سیب دارد.

ترکیباب شیمایی ازت که در کودهای شیمیایی به کار می رود در رنگ برگ درخت سیب تاثیر داشته و سبب می شود برگ ها سبز پر رنگ و جلا دار شوند.

کمبود نیتروژن در درخت سیب:

کاهش رشد
ریزش زودرس برگ درخت
برگ های کوچک و کم، باریک و رنگ سبز کمرنگ
کاهش جوانه ها و افزایش شکوفه
محدودیت میوه دهی

از دیگری عناصر مهم مورد نیاز درخت سیب، فسفر می باشد. نقش فسفر در درخت سیب، ترغیب ریشه زایی، بهینه نمودن گل و همچنین درشت و شیرین نمودن میوه می باشد و به عبارتی می توان گفت میوه را زودرس کرده و با افزایش مواد ذخیره ای در میوه، سبب افزایش وزن آن می شود.

بهترین کود برای درخت سیب آن است که سوای دارای بودن ازت، حاوی فسفر نیز باشد تا درختان را به رشد قوی تر ترغیب نماید.

آخرین عنصر درشت مغذی برای تغذیه و تقویت درخت سیب، عنصر پتاسیم می باشد. ریشه های درخت سیب به پتاسیم احتیاج دارند تا بتوانند با جذب آن، رنگ میوه و استحکام محل اتصال آن به شاخه را تقویت نمایند.

پتاسیم عامل اصلی مقاومت میوه ی سیب در مقابل ریزش است و از طرفی وجود آن سبب می شود تا شیرینی میوه ی سیب بیشتر شود و لذا به عبارتی می توان گفت که در طعم میوه نیز دخالت دارد.

در نتیجه در ادامه ی پاسخ به پرسش بهترین کود برای درخت سیب می توان گفت کودی مناسب است که حاوی عناصر مهم درشت مغذی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و ریز مغذی ها (مس، روی، بور و …) باشد (مانند کود سه بیست npk) زیرا ریز مغذی ها هم به همان اندازه درشت مغذی ها در رشد و نمو درخت سیب اثر گذار هستند به طور مثال وجود آهن (کود کلات آهن) در دستور غذایی و تقویت درخت سیب سبب می شود تا سنتز کلروفیل شکل بهتری پیدا کرده و در نهایت فتوسنتز برگ ها موفقیت آمیز تر باشد.

و یا به عنوان مثالی دیگر وجود گوگرد و منیزیم (کود شیمیایی جامد نمک منیزیم) سبب می شود تا درخت سیب در مقابل آفات و بیماری های باکتریایی و قارچی مقاوم شده و از آنها آسیب کمتری ببیند.

نحوه پیوند زدن درخت سیب

نحوه پیوند زدن درخت سیب بنابر سن درخت یا پایه، از پیوند شکمی و یا اسکنه نزدیک ریشه و تاجی روی تنه استفاده می شود که در ادامه به روش پیوند شکمی درخت سیب که درصد موفقیت بالاتری دارد، می پردازیم.

در پیوند شکمی از انواع پیوند درختان میوه، پیوندک عبارت است از جوانه باز نشده و روش کار بدین صورت است که ابتدا جوانه پیوندک را از وسط شاخه با مقداری چوب قطع کرده وبه ملایمت چوب را از آن جدا می نماییم.

سپس در پایه ای انتخاب شده بر روی پوست شکافی به شکل T داده و با پشت چاقوی پیوند زنی پوست را بلند نموده و جوانه را در داخل آن قرار می دهیم و در انتهای این روش پیوند زدن درخت سیب، محل را با نخ پنبه و یا پوست درخت نارون می بندیم.

در حدود دو هفته قبل از پیوند زدن درخت سیب باید شاخه های اضافی و بی مصرف پایه را حذف کنیم که در نتیجه این عمل نهال بهتر آفتاب خورده و آماده برای پیوند شود.

پوست اطراف جوانه باید حداقل 3 سانتی متر باشد که سطح با پایه کم نبوده و گیرایی داشته باشد. مسلم است در نحوه پیوند زدن درخت سیب جوانه باید متناسب با پایه باشد یعنی اگر پایه نازک است جوانه نیز نازک باشد و بر عکس.

در زمان پیوند می بایست چند برگ بالای پایه جهت پیوند وجود داشته باشد تا شیره ی نباتی را جذب کند. لازم به ذکر است محلی که آن را شکاف می دهند باید بدون گره و بدون زخم باشد.

با گذشت 10 الی 12 روز می توان تشخیص داد که پیوند زدن درخت سیب موفقیت آمیز بوده و یا خیر و سپس بعد از رشد پیوندک، می بایست باقی مانده ی پایه را برش داد و آن را به قیم بست.

در پایان اگر شما عزیزان هم در زمینه ی کاشت، آبیاری، هرس، کوددهی و پیوند زدن درخت سیب سوال و تجربه ای دارید آن را با ما به اشتراک بگذارید.