کود چیست + معرفی انواع کود برای باغچه

در ارتباط با آموزش گلکاری باید دانست همان قدر که وجود آب و خاک (به جز کشت هیدروپونیک) برای پرورش گیاهان لازم بوده، کوددهی به گیاهان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوری که اگر نیازهای غذایی گیاهان که به وسیله عناصر غذایی تامین می شود با کمبود و یا عدم آن مواجه شود، می توان گفت زحمات فرد تولید کننده یا گلکار به هدر رفته و فرد متحمل ضرر مالی سنگینی خواهد شد.

بنا به آنچه که ذکر شد یکی از عوامل موثر در پرورش گیاهان استفاده صحیح از کودها بوده که حتی المقدور باید به آن توجه شود. در این مقاله از سری مقالات سایت پرشیالرن به پرسش کود چیست و همچنین معرفی انواع کود مناسب برای باغچه می پردازیم امید است که مورد توجه شما عزیزان قرار بگیرد، تا پایان مقاله همراه ما باشید.

پاسخ به پرسش کود چیست

کود عبارت از موادی است که باید آنرا با خاک مخلوط ساخت (البته به جز کشت هیدروپونیک) تا گیاه برای تغذیه و نمو خود از مواد قابل حل و جذب آن تغذیه کند، خواه به طور طبیعی آن خاک فاقد این مواد باشد یا مقدار موجود پاسخگوی تغذیه گیاه هایی را که کاشته اند، نکند یا برای جبران آن مقدار مواد غذایی که به وسیله گیاه جذب و مصرف می شود اضافه کردن مقادیری از آن لازم باشد.

در حوزه کود چیست می توان گفت به طور عموم کود مورد لزوم برای باغبانی و گل کاری در سه طبقه متمایز تشکیل می گردد، اول کود های آلی که از فضولات موجودات زنده مانند حیوانات به دست می آید، دوم کود های غیر آلی یا معدنی که از از مواد مرده و معدنی تهیه می شود و سوم کود های شیمیایی که به وسیله کارخانه جات ساخته می شود.

بیشتر گیاهانی که در باغات و فضاهای گل کاری کاشته می شوند، از مواد غیر آلی تغذیه می کنند ولی نباتات حشره خوار یا نباتاتی که در مواد فاسد شده و پوسیده می روید و انگل های نباتی و قارچ ها برای تغذیه خود به مواد آلی نیازمند هستند. مواد آلی برای آنکه در تغذیه نباتات مورد استفاده قرار گرفته و جذب شود باید بدوا تجزیه و تبدیل به مواد غیر آلی شود، این تجزیه در اثر عمل تبخیر صورت می گیرد و عمل تبخیر صورت پذیر نیست مگر در اثر وجود چهار عامل: 1_ یک مخمر ( مانند میکروب و باکتری) 2_ حرارت 3_ رطوبت (آب) 4 _اکسیژن (که معمولا از هوا جذب می شود) و بدون وجود یکی از عوامل عمل تجزیه انجام نخواهد شد (به همین دلیل است که برای حفظ مواد غذایی یکی از این عوامل را از بین می برند که تا مدت ها آن غذا بدون فاسد شدن باقی بماند).

پس می توان گفت مواد غذایی که به خاک باغچه می دهیم برای اینکه قابل استفاده برای گیاه باشد باید به صورت غیر آلی و قابل حل در آب درآید تا محلول آنها ریشه های نرم گیاه جذب کرده و از بافت های نباتی به تمام قسمت ها رفته و گیاه با شیره ساخته شده در لابراتور گیاهی به آسانی آن را تغذیه کند.

در ادامه پاسخ بر پرسش کود چیست می توان گفت برای نمو و زندگی گیاه اصولا 10 عامل مهم به این شرح لازم است: کربن، اکسیژن، هیدروژن، ازت، فسفر، پتاس، آهک، منیزیم، آهن و گوگرد. بین این اجسام سه تای آنها یعنی کربن، اکسیژن و هیدروژن را گیاه از هوا جذب می کند و به اندازه کافی منیزیم، آهن و گوگرد هم در زمین موجود است (البته به غیر از کشت هیدروپونیک) پس باقی می ماند ازت، فسفر، پتاس و آهک که ممکن است اصولا در بعضی خاک ها یافت نشود یا اگر هم باشد به اندازه کافی برای تغذیه گیاه های کاشته شده نبوده و باید به وسایل مصنوعی یعنی با کود دادن به خاک آنها را تولید کرد.

ازت که مخصوصا در نمو برگ ها و شاخه های گل های پیاز دار و گل های چند ساله اثرات قابل توجه و مخصوصی دارد و در زمین به حالت آلی آمونیاک موجود است ولی این عنصر فقط به شکل ازت نیتریک قابلیت جذب در گیاه را دارد. تبدیل ازت آلی به صورت ازت نیتریک در اثر عمل توام میکروب های موجود در زمین، هوا، حرارت، رطوبت و آهک صورت می گیرد. فسفر در انتشار و توسه ریشه گیاه ها و همچنین روی کیفیت محصول موثر است و از طرفی پتاس نیز، برای تشکیل میوه ها و نیز رسیدن میوه (محصول) لازم است.

آهک گذشته از آنکه کمک موثری در تبدیل ازت آمونیکال به ازت نیتریک می کند، در تشکیل نسوج گیاه و استحکام ساقه و شاخه ها اثرات قطعی دارد. طبق قانون حداقل Minimum هر وقت یکی از این عوامل به حد کافی برای گیاه ها در زمین و در حوزه پاسخ به کود چیست موجود نباشد، بهره و نتیجه ای که از گیاه انتظار می رود ناقص و غیر قابل استفاده می شود.

بنابراین کودهایی را که حاوی تمام مواد غذایی است کود قوی و کامل و آنها که فاقد یک یا چند از این مواد باشد کود ضعیف و ناقص می نامیم، کود کامل آن است که حاوی 4 عامل اصلی نامبرده باشد.

معرفی انواع کود های آلی برای باغچه

در معرفی انواع کود آلی می توان در قدم نخست، به کود سبز اشاره کرد به طوری که وقتی در اثر برگرداندن زمین، علف های هرز آنرا که هنوز تولید بذر نداشته اند را زیر خاک کرده تا تشکیل یک کود آلی در خاک دهد. پس از آنکه کاملا پوسیده و تجزیه شد خاک را از انواع کود به لحاظ عناصر غذایی، حاصلخیز می سازد چنانچه در بعضی زمین های ضعیف قبل از موقع کاشت، برای آنکه آنها را تقویت کنند یکی از نباتات تیره گل پروانه ای مانند لوبیای گرگی یا شبدر را کاشته و همین که شروع به گل دادن کرد، زمین را برگردانده و سبزه ها را زیر خاک می کنند.

اثر این کار تزئید مواد پوسیده و به وجود آمدن مقدار کافی ازت در خاک است زیرا گیاه های گل پروانه ای به واسطه غددی که روی ریشه های خود دارند، ازت آزاد هوا را جذب کرده و در خود نگهداری می کنند و پوسیده آنها، خاک را از نظر ازت تقویت کرده و سبب رشد فراوان گیاه هایی که بعدا می کارند، می شود. لازم به ذکر است پوسیده گیاه های گل پروانه ای گذشته از ازت، دارای مقادیر نسبی فسفر و پتاس هستند.

کاشتن اینگونه گیاه ها برای تقویت کود سبز هزینه زیادی را در بر دارد و فقط در نقاطی که کود های حیوانی یا انواع دیگر که به مراتب ارزانتر است و در دسترس نباشد، باید اقدام به انجام این کار کرد. ضمنا باید این نکته را در نظر داشت که کاشتن گیاه های گل پروانه به نسبت وضعیت و شرایط آماده سازی خاک باغچه باید انجام شود، چنانچه برای زمین های سنگین ماش، شبدر و منداب، در زمین های سبک، شبدر عقیقی پیش رس، شبدر سفید، گندم سیاه و در خاک های سیلیسی لوبیای گرگی باید کاشت.

از دیگر انواع کود برای باغچه می توان به کود گاوی اشاره کرد، کودی سنگین و قوی بوده و می توان از آن برای زمین های سبک و شنی استفاده کرد. اگر خاک تورب در اختیار باغبان باشد که با کود گاوی مخلوط سازد، زمین های سبک به راحتی تغذیه و اصلاح می شود.

در حوزه انواع کود برای باغچه در صورت عدم تمایل نسبت به استفاده از کود گاوی می توان از کود خاکستر چوب استفاده کرد به طوری که خاکستر چوب غیر از ازت دارای سایر مواد غذایی مخصوصا پتاس می باشد و برای اینکه ازت هم به آن اضافه و کود کاملی شود، بهتر است آنرا با کود های آلی که ازت آنها زیاد است مخلوط کرد، خاصیت مشخص خاکستر چوب، جذب گازهای آمونیاک و دادن آن به گیاه است.

معرفی انواع کود های شیمیایی برای باغچه

نیترات آمونیوم: نیترات آمونیوم دو نوع دارد، یکی نیترات آمونیوم کشور شیلی که از سواحل شیلی به صورت کلوخه به دست آمده و پس از تصفیه به صورت متبلور درمی آید و یا همان گونه به طور غیر خالص مصرف می شود. نیترات آمونیوم شیلی دارای 16% ازت است و در غیر خالص آن مواد دیگر که برای زمین مفید است مانند بور، ید و منیزیم موجود می باشد.

دیگر نوع نیترات آمونیوم ساختگی است که آن هم 16% ازت دارد و به شکل نمک سفید رنگی می باشد. این کود که از کودهای ازته می باشد اثر آن خیلی کوتاه و سریع است، زیرا در اثر قابلیت انحلال در آب به سرعت آبی که به زمین می دهند حل، و به طبقات زیر زمین می رود.

برای گل هایی که در گلدان کاشته (مثل گل لیلیوم و گل نرگس) می شوند برای وادار کردن به نمو سریع و رشد شاخ و برگ، به آنها نیترات آمونیوم می دهند به طوری که مثلا برای شب بو زود رس، موقعی که غنچه های گل آن ظاهر شد، برای درشت شدن گل های آن و زیاد کردن شاخ و برگش به آن نیترات آمونیوم می دهند. میزان مصرف نیترات آمونیوم 40 گرم برای هر متر مربع از زمین است که باید روی زمین پاشیده شود و یا می توان از محلول آن (2 گرم برای هر لیتر آب) هر هفته، دو مرتبه زمین را آب پاشی کرد.

از دیگر انواع کود در حوزه کودهای شیمیایی مناسب برای باغچه می توان به کود های فسفات دار اشاره کرد به طوری که سوپر فسفات ها که در اثر فعل و انفعال اسید سولفوریک روی فسفات طبیعی به دست می آید، عامل اصلی آن اسید فسفوریک و مانند سایز مواد شیمیایی، دارای اثر سریع است. سوپر فسفات ها را باید کاملا نرم کرده و با خاک مخلوط کنند و موقع جا به جا کردن گلدان ها یا موقع کاشت گل در هوای آزاد، آنرا با خاک باغچه مخلوط کرده به طوری که برای هر متر مربع زمین 60 گرم از آن کافی می باشد. لازم به ذکر است که از سوپر فسفات باید در محل خشک و دور از رطوبت نگهداری کرد.

دیگر انواع کود برای باغچه می توان به کود کلرید پتاسیم اشاره کرد که آنرا از معادن استخراج کرده و اگر خالص باشد دارای 47% کلر و 52% پتاسیم است. کود کلرید پتاسیم سفید رنگ و دارای طعم شور و قابل حل در آب است که آنرا می توان برای تقویت خاک های رسی به کار برد، مقدار استعمال این کود برای باغچه برای هر متر مربع 20 گرم است و باید از این کود در محل خشک و دور از رطوبت نگهداری کرد.

انواع کود باغچه دارای آهک

برای تغذیه بسیاری از گیاه ها، آهک لازم است و بر عکس برای تعدادی از آنها در حکم سم می باشد. یکی از اثرات آهک تسریع در تجزیه مواد آلی زمین و تبدیل ازت عالی به ازت نیتریک در حوزه انواع کود باغچه می باشد. ضمنا ترکیبات پتاس موجود در زمین را قابل جذب ساخته و زمین های قوی و اسیدی را اصلاح می کند.

آهک برای تغذیه گیاهان چوبی به کار می رود و اغب در بعضی از کود های شیمیایی همانند کودهای فسفات، آهک نیز دیده می شود. آهک زنده را نباید به زمین داد بلکه باید قبلا آنرا آب زده و به ازای هر متر مربع زمین، 300 گرم از آن را در خاک مخلوط کرد.

گچ، سولفات آهک است به همین جهت بیشتر خواص آن مانند آهک می باشد بدون آنکه قوت و تندی آن را داشته باشد و می توان گفت گچ برای خاک های سبک و خشک مفید بوده و توانایی نگهداری آب را در خود دارد.

نکات مهم استفاده از کود در بحث انواع کود باغچه

در حوزه انواع کود باغچه، هم اکنون اقسام کودهای شیمیایی ساخت کارخانه جات اروپا و آمریکا یا ساخت کارخانه کود شیمیایی ایران به اشکال و اسامی مختلف در بازار به معرض فروش گذارده شده، ولی متاسفانه فروشندگان غالبا از طرز و میزان مصرف آنها اطلاعی نداشته و نمی توانند خریداران را راهنمایی کنند و بسیاری اتفاق افتاده که اشخاص مقداری از این کودهای شیمیایی را فقط در اثر تبلیغ یا خواندن اگهی های منتشر شده، خریداری کرده و بدون توجه به موقع مصرف و میزانی که برای گلدان یا باغچه خانه بدون رساندن زیان ضروری است آنچه خریداری کرده اند یکجا پای گلدان یا باغچه ریخته و در نتیجه گیاه گلدان یا بوته ها و شاید درختان باغچه را سوزانده و از بین برده اند. برای راهنمایی کلی که بتوان بدون بیم از ضرر انواع کود های شیمیایی را مصرف نمود باید به نکات زیر توجه داشت:

• بهترین موقع مصرف کودهای فسفاته و پتاس، پاییز و اوائل زمستان است که آنها را با خاک مخلوط سازند.
• کودهای ازته را در موقع بهار و فصل روییدن و نمو شاخ و برگ می توان استعال نمود.
• بهترین راه استعمال بی ضرر آن است که کودهای شیمیایی را به میزان 3 کیلو در 100 کیلو کود حیوانی ساخته شده، مخلوط کرده و به موقع استفاده شود.
• در صورتی که بخواهید تنها از کودهای شیمیایی استفاده کنید، می بایست به میزان یک کیلو برای 100 متر مربع زمین، مصرف کنید که بی ضررترین طریقه استفاده از این نوع کودهاست.

منبع: کتاب گل کاری عملی
نوسینده: غلامرضا وزیری الهی