شرایط نگهداری بن سای

اگر تمایل دارید بن سای، سالیان متمادی شاداب و سرحال در خانه تان بماند یکی از نکات مهم نگهداری آن، انتخاب محل مناسب برای استقرار آن در خانه است، زیرا اگر در این کار دقت کافی بشود باعث می شود گیاه برای سال ها سالم و شاداب به حیات خود ادامه دهد و به اطراف انرژی مثبت ببخشد. بر عکس، اگر محلی برای گیاهی مناسب نباشد، نه تنها به خوبی رشد و نمو نمی کند، که سرانجام پژمرده و نابود هم می شود و باعث انصراف و سرخوردگی شما از پرورش گل و گیاه می شود.

پس، انتخاب محل مناسب برای آن از اصول اولیه در درون خانه است. بنابراین به نفع شماست که حوصله به خرج دهید و سعی کنید نوع گیاهی را که می خرید با محل نگهداری آن در خانه ی شما تناسب داشته باشد و عواملی مانند نور، سایه، نحوه آبیاری، رطوبت و حتی میزان تحمل گیاه در صورت غفلت احتمالی یا سهل انگاری کوتاه مدت در تیمار آن و نیز چنانچه برای اولین بار است بن سای خریداری می کنید حتما باید عوامل ذکر شده را در مد نظر داشته باشید.

شرایط نگهداری بن سای در درون خانه

حال که شما زحمت کشیده و بن سای خود را ساخته یا خریده اید، باید آن را در خانه در معرض نمایش و دید همه قرار دهید تا ساکنان خانه نیز از تماشای آن لذت ببرند و از آن انرژی مثبت بگیرند منوط به اینکه در محل پرورش بن سای نور کافی وجود داشته و از باد کولر و هوای سرد نیز در امان بماند.

برای اینکه چیزی از زیبایی درختچه کم نشود، بلکه جلوه ی آن نیز بیشتر شود شرایط نگهداری بن سای باید به گونه ای باشد که آن را پشت به زمینه ای ساده و کم رنگ قرار داد. همچنین از قرار دادن انواع بونسای آپارتمانی در کنار تلویزیون یا سایر وسایل صوتی و تصویری یا پشت پنجره هایی که آفتاب شدید به آنان می تابد، خودداری کنید.

نکات زیر را خوب به خاطر بسپارید:

• بن سای یک گیاه خانگی و آپارتمانی معمولی نیست، بلکه حاصل تلفیق هنر و علم باغبانی است، لذا نحوه نگهداری و پرورش آنان با گیاهان ذکر شده به علت تغییراتی که در ساختار آن ایجاد شده متفاوت گردیده است.
• توجه داشته باشید برای شرایط نگهداری بن سای در تابستان که هوا گرم و حجم گلدان نیز کم و محدود است، طبیعی است که خاک گیاه به سرعت خشک شود و به آبیاری بیشتری نیاز داشته باشد. در مقالات آتی سایت پرشیالرن به طور مفصل به روش صحیح آبیاری بن سای و کوددهی آن، خواهیم پرداخت.
• در فصل زمستان، فصل یخبندان نیز گیاهان تان را از فضای باز به داخل خانه و محیطی خنک نظیر راه پله یا پارکینگ نوردار منتقل کنید و از افراط در آبیاری آنان خودداری کنید و فقط خاک آنان را مرطوب نگه دارید (نه خیس). خاک مرطوب خاکی است که چنانچه مقداری از آن را در دست فشار دهید فرم بگیرد و با یک تلنگر ذرات آن از هم جدا شوند. از طرفی از انتقال بن سای فضای باز به محیط گرم در داخل آپارتمان اکیدا خودداری کنید زیرا گیاه از خواب زمستانی بیدار می شود و شروع به فعالیت می کند که زیان بار است.
• هیچ گاه انواع بونسای آپارتمانی را در نزدیکی آتشی روباز مانند شومینه یا دستگاه های مولد حرارت مانند رادیاتور و بخاری قرار ندهید.
• گیاهان با بروز علائمی در ظاهر خود نیازهایشان را به ما نشان می دهند، ما باید به محض مشاده ی این علائم نسبت به انجام خواسته های آنان اقدام کنیم تا همیشه گیاهانی شاداب، سالم و سرحال داشته باشیم.

لازم به ذکر است برای هر نوع هرس بن سای و برش بر روی درختچه اعم از ریشه، ساقه و قلمه (تکثیر بن سای)، وسیله ی برش باید تیز باشد، زیرا کند بودن وسیله باعث له شدن آوند ها می شود و در نتیجه اختلال در کار تولید و پرورش به وجود می آید.

شرایط نگهداری بن سای برای طولانی مدت که کسی در خانه نیست

وقتی همه اعضای خانواده بخواهند به مسافرت بروند و کسی در خانه نباشد چه کسی از بن سای شما مراقبت خواهد کرد؟ نگران نباشید. چند پیشنهاد برایتان داریم.

اول اینکه از کسی بخواهید در غیاب شما از آنان یا مجموعه ی گیاهان تان مراقبت کند و در عوض شما نیز در غیبت او، متقابلا خدمات مشابهی را برایش انجام دهید. چنانچه این کار برایتان میسر نبود روش های دیگری پیشنهاد می شود، بدان ها عمل کنید و با خیال راحت به مسافرت بروید.

1_ تشت یا لگنی را پر از آب کنید و روی چهار پایه ای قرار دهید. همه گلدان ها را چه بن سای و چه گیاهان آپارتمانی در پایین تشت طوری بچینید که ته لگن آب فقط کمی بالاتر از سطح گلدان ها باشد. با قرار دادن گلدان های خالی یا اشیای دیگر در زیر گلدان های کوچک آن ها را با یکدیگر تقریبا هم سطح کنید، سپس برای هر گلدان رشته طنابی از جنس پنبه به داخل ظرف آب بر روی خاک گلدان هدایت و سر طناب را رشته کرده و با خاک سطخ گلدان مماس و با کلیپس، انتهای قسمت طناب رشته شده را در خاک محکم کنید.

بدیهی است آب از طریق ریسمان ها کار فتیله را انجام می دهد و به راحتی و به طور یکنواخت آب را به خاک گلدان ها منتقل می کند و آنها را مرطوب نگه می دارد و شرایط نگهداری بن سای آسان می گردد.

2_ درب یک بطری نوشابه ی خالی و تمیز را سوراخ کنید و در آن به اندازه ای آب بریزید که کمی هوا در آن وجود داشته باشد. آنرا به طور مایل روی خاک گلدان نصب کنید. سپس در انتهای بطری نیز سوراخ ریزی ایجاد کنید، بدیهی است با خروج تدریجی هوا از ته بطری، از سوراخ در بطری قطره، قطره آب جاری شده و خاک گلدان را برای مدتی مرطوب نگه می دارد.

حجم گلدان و نیز بزرگی و کوچکی بطری پلاستیکی و مدت مسافرت بایستی در این روش پیشبینی شود. برای اطمینان خاطر یک روز قبل از مسافرت این روی را آزمایش کنید تا از عملکرد آن مطمئن شوید.

3_ گلدان یا سطل پلاستیکی مستطیل شکل و بدون سوراخ را انتخاب کرده که دهانه ی آن از ته گلدان فقط کمی بزرگتر باشد و به اندازه ای در آن آب بریزید که وقتی گلدان بن سای را روی آن می گذارید فقط مقدار کمی از گلدان درون سطل فرو برود و جذب دهانه ی آن گردد.

پس از قرار دادن گلدان روی سطل دقت کنید آب نباید با ته گلدان تماس بگیرد، یعنی مقداری فاصله داشته باشد. بدیهی است تبخیر تدریجی آب از درون سطل از طریق سواخ های زیرین و جداره ی گلدان جذب می گردد و برای مدت ها خاک گلدان را مرطوب نگه می دارد.

حال اگر به سطل و گلدان مستطیل شکل برای شرایط نگهداری بن سای دسترسی ندارید نگران نباشید، می توانید از گلدان یا سطل گرد نیز استفاده کنید منوط به اینکه با رعایت نکات فوق فاصله ی بین گلدان و سطل را با ابر پارچه ای فشرده شده کاملا پرُ و مسدود نمایید به طوری که بخار متصاعد شده از آن نتواند خارج شود.

4_ می توانید روز قبل از مسافرت گلدان تان را آبیاری کنید به طوری که مقداری آب از سوراخ زیرین آن خارج شود و پس از این که مطمئن شدید دیگر آبی از سوراخ بیرون نمی آید آن را درون کیسه ی نایلونی شفافی که کمی بزرگتر از حجم گلدان است قرار داده و درون کیسه را همانند بادکنک بدمید و در آن را با نخ و یا سیم محکم ببندید، به طریقی که هوای دمیده شده در آن نتواند خارج شود.

واضح است آب تبخیر شده از خاک گلدان و شاخ برگها چون راه خروج ندارد داخل کیسه جمع شده و مجددا از طریق شاخ و برگ ها جذب درختچه می گردد و مسافرت شما را بی دغدغه خواهد کرد. این روش برای مسافرت های کوتاه مدت پیشنهاد می شود.

5_ اخرین روش برای شرایط نگهداری بن سای برای طولانی مدت این است که لگن یا تشتی که دهانه ی آن کمی بزرگتر از چتر گیاه باشد پر از آب کنید و قطعه آجری نیز درون آن گذاشته و بقیه کار را همانند بند 4 عمل نمایید. این روش برای مسافرت های نسبتا طولانی توصیه می گردد.

شرایط نگهداری بن سای در خارج از خانه

بیشتر بن سای های فضای باز از درختان زمخت و مقاومی ساخته شده اند که در خارج از خانه به جز فصل بخندان و روزهای بارانی با رعایت نکات زیر می توانند با شادابی به حیات خود ادامه دهند.

• استقرار چیدمان آنها باید طوری باشد که بتوانید آنها را به راحتی آبیاری کنید و کود دهید و در صورت نیاز هرس کنید، همچنین از دسترس حیوانات اهلی و پرندگان نیز در امان باشند.
• محل استقرار آنان دور از دوده و گرد و غبار و در معرض جریان هوا باشد و در عین حال از بادهای شدید نیز در امان باشند، چنانچه آن را بر لبه ی پنجره یا روی پایه یا دیوار های کوتاه حیاط قرار داده اید، باید با وسایل مختلف آن را در جای خود محکم کنید تا ایمنی لازم را داشته باشند.
• به جز ماه های تیر و مرداد، در شهرهایی با شرایط آب و هوایی مانند تهران باید در محلی آفتاب گیر باشد.
• در زمستان شرایط نگهداری بن سای از نوع فضای باز باید به گونه ای باشد که آن را به پناهگاه امن، ولی خنک و نوردار منتقل کرد.
• می توانید آنها را در طاقچه هایی که به دیوارهای پارکینگ یا دیوار حیاط یا باغ متصل شده اند، یا در طول دیوارهای کوتاه یا بر روی پایه هایی که به ارتفاع یک میز هستند و از نظر ارتقاع با هم متفاوت اند و برای نمایش در سطوح مختلف هستند، قرار دهید.
• ممکن است در برخی از خانه ها در ایران ساختار ساختمان طوری باشد که هیچ یک از راهنمایی های ارائه شده با آن تطابق نداشته باشد، ولی اهداف و شرایط انتخاب محل و طریقه حفاظت از آنان برای شما عزیزان مشخص شده است که می توانید از خلاقیت و ابتکار خود با رعایت نکات ذکر شده برای استقرار در خانه تان استفاده کنید.

منبع: کتاب آموزش ساخت، نگهداری و پرورش بن سای
تالیف و گردآوری: حسن بنی هاشمی

در صورتی که در مورد پرورش و شرایط نگهداری بن سای سوالی دارید حتما آن را با ما در میان بگذارید.