تعویض گلدان و هرس بن سای

هرس شاخه ها، ریشه ها، جوانه های درختان برگ ریز و همچنین تعویض گلدان گیاه از اهمیت ویژه ای در پرورش و نگهداری بن سای برخوردار هستند که در این مقاله از سری مقالات سایت پرشیالرن به هرس اصولی و تعویض گلدان بن سای می پردازیم امید است که مورد توجه شما عزیزان قرار بگیرد، تا پایان همراه ما باشید.

آموزش هرس ریشه بن سای

این نکته را قبل از اقدام به هرس ریشه ها باید بدانید. هدف از هرس کردن به موقع ریشه ها چیست؟ حذف برخی ریشه ها برای این است که به درخت بن سای فرصتی برای رویش ریشه های جدید و قوی تر داده شود که این ریشه ها بتوانند با تغذیه مناسب در خاک توسعه پیدا کنند و بن سای شما سال ها با شادابی و طراوت هر چه بیشتر به حیات خود ادامه دهد.

مهمترین عامل در هرس ریشه بن سای، سر پا نگهداشتن و نگهداری ساختار ریشه ی همیشه سالم و جوان است. چون ریشه ها مسئول و پاسخگوی تهیه و آماده سازی آب و مواد غذایی برای درختان هستند، بدون مواد غذایی و آب نه فقط درختان بلکه تمامی گیاهان نمی توانند به حیات خود ادامه دهند.

هرس مرتب، منظم و صحیح و به موقع ریشه ها تازه سازی خاک یعنی تولید یک سیستم و سامانه ی همیشه جوان و عاری از بیماری و پاک شده از هرگونه آلودگی های ناخواسته برای ریشه هاست.

سن و گونه درخت بن سای به ما تعداد این عملیات را جهت پرورش بن سای یادآوری خواهد کرد و تذکر نیز خواهد داد. سیستم و سامانه ی فعال و کارای ریشه همیشه جوان ترین بخش درخت بن سای است.

بهتر است هرس بن سای را برای ریشه های گیاه، نیمه ی دوم اسفند ماه تا اوایل بهار در محیطی سربسته و بدون کوران انجام دهید، به گونه ای که ریشه های تازه بلافاصله در اوایل بهار که فصل رشد و شکوفایی گیاهان است شروع به رشد کنند. هرس ریشه بن سای، باعث می شود بسیاری از ریشه های جوان تغذیه کننده پرورش یابند و گسترده تر شوند که این امر منجر به رشد و توسعه ی سالم و صحیح در قسمت تحتانی و فوقانی درختچه بن سای می شود. یادتان باشد برای مدتی از دادن کود به ریشه های زخمی شده گیاه خودداری کنید.

اولین گام خارج کردن درخت بن سای از گلدان به طور قالبی در محیطی سربسته و بدون کوران با احتیاط کامل به طوری که صدمه ای به ریشه ها وارد نگردد و ریشه ها نیز در معرض هوای آزاد قرار نگیرند می باشد.

دومین گام باز کردن ریشه ها از هم است که با یک چنگک درهم پیچیدگی های ریشه را باز می کنیم و تمام ریشه را برای جدا کردن خاک ها از بخش بیرونی، شانه می کنیم به گونه ای که همه ریشه ها به صورت آزاد به سمت پایین آویزان شوند. برای انجام این کار یعنی هرس بن سای از یک چنگک قلاب گونه استفاده کنید تا درهم پیچیدگی های ریشه های کلفت و ضخیم نیز باز شوند.

معمولا یک سوم از طول ریشه ها را حذف می کنند تا فضای کافی برای افزودن خاک تازه به گلدان به وجود آید و رویش درخت بن سای در آینده به سلامت و به طور کامل انجام گیرد.

آموزش هرس شاخه بونسای

تقریبا همه انواع بونسای آپارتمانی در مدت زندگی شان به هرس شاخه ها نیاز دارند. این کار برای این است که ضمن سامان دادن به شکل ظاهری آن، باعث رویش انبوه تری از شاخه ها شویم. این عمل برای آراستن درختچه ی کامل و رشد یافته و فرم و شکل دادن آن در مراحل اولیه ی کاشت و رشد آن کاملا ضروری به نظر می رسد.

• برای هرس شاخه بن سای، دقت کنید آرایش را از ساقه ها شروع کنید نه از برگ ها، چون چیدن و آراستن برگ ها سبب می شود لبه های آنها به رنگ قهوه ای درآیند و نامنظم به نظر برسند.
• درخت بن سای را در حالت نیم رخ به خوبی برانداز کنید که کدام یک از سرشاخه ها را حذف کنید بهتر است و درختچه ی شما شکیل تر خواهد شد، سپس همه جوانه های بلندی را که از این نیم رخ بیرون زده اند ببرید تا شکلی گرد و کپه ای بگیرند.
• برای هرس اولیه انواع بونسای آپارتمانی حتما از یک قیچی باغبانی تیز ویژه ی هرس بون سای استفاده کنید. چنانچه از آن به طور صحیح و اصولی استفاده شود می توانید شاخه ها را هر چه نزدیک تر به تنه با زاویه ی 90 درجه به تنه برش دهید. هرگز از قیچی ها با لبه ی عمودی یا متوازی به تنه استفاده نکنید، زیرا ممکن است به تنه آسیب برساند، همچنین اگر از قیچی باغبانی معمولی در هرس کردن استفاده کنید یک ته شاخه ی کوتاه در تنه از شاخه ی هرس شده بر جای خواهد ماند که نه تنها زشت و بدنما به نظر می رسد، هرگز محل زخم به طور صحیح و طبیعی ترمیم نخواهد شد.
• اگر چنین ته شاخه ای از روی تنه به جا مانده باشد می توانید با استفاده از قیچی گره بر آن را به طریقی ببرید که محل برش در روی تنه گود باشد، با به جا گذاشتن این گودی به سفت شدن پوست کمک کرده اید تا پوست بتواند پیچ حرکتی بخورد و به تدریج به درون گودی ایجاد شده رسوخ و محل زخم را کاملا ترمیم کند.
• اگر بتوانید برای هرس جوانه های نرم و جوان و به خصوص جوانه های انتهایی سر شاخه از ناخن دو انگشت استفاده کنید راحت تر و بهتر از قیچی است. ضمنا این کار باعث می شود از رشد عمودی شاخه ها جلوگیری شود؛ در نتیجه برگ ها متراکم تر می شوند و درخت بن سای مسن تر و کوپه ای به نظر می رسد.
• برای حذف جوانه ها از سر درخت بن سای به پایین در تابستان اقدام کنید و برگ ها را درست از پشت شان با قیچی خیاطی، طوری ببرید که دمبرگ ها روی شاخه باقی بمانند. این کار برای حفظ رطوبت جوانه های زیرین که در حالت کمون (خواب) هستند مفید است.

در صورتی که تمایل دارید پس از هرس بون سای گیاه خود را تکثیر نمایید می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله تکثیر بن سای را در سایت پرشیالرن مطالعه نمایید.

تعویض گلدان بن سای

بهترین زمان برای جا به جایی و تعویض گلدان بن سای نیمه ی دوم اسفندماه تا پانزدهم فروردین است. در جا به جایی، همیشه گلدان را عوض و بزرگ نمی کنیم بلکه پس از هرس ریشه ها از حجم آنها می کاهیم و فضایی برای رشد مجدد ریشه های هرس شده در همان گلدان فراهم می کنیم.

به عبارتی دیگر منظور از جابجایی و تعویض گلدان بن سای این است که به درخت بن سای منطقه ی وسیع تری از خاک بدهیم تا ریشه های هرس شده بتوانند رشد بیشتری داشته باشند و به شما هم این فرصت را بدهند که ریشه را به دقت بازدید کنید تا چنانچه در حال فاسد شدن بودند یا مورد تعرض آفات و حشرات قرار گرفته بودند نسبت به رفع و دفع آنها اقدام کنید.

قبل از جا به جایی باید وسایلی مانند مقداری سیم برای بستن و چند تکه تور پلاستیکی چهارگوش و مقداری خاک و شن درشت یا پوکه ی صنعتی یا چند تکه سفال آماده داشته باشیم تا در کار وقفه ایجاد نشود.

درختچه ای را که می خواهیم از گلدان بیرون بیاوریم نباید از روز قبل آبیاری کنیم تا بتوان به راحتی گیاه را از خاک و گلدان جدا کنیم. برای این کار ابتدا با دسته ی چوبی چکش یا با چند ضربه با کناره دست به جداره ی خارجی گلدان بن سای زده تا خاک از جداره گلدان جدا شود، گیاه را کمی کج کرده و بعد به آرامی از گلدان خارج می کنیم. اگر گیاه به آسانی از گلدان جدا نشد با استفاده از یک چوب یا سیخک خاک اطراف ریشه های چسبیده شده به جداره ی گلدان را سست می کنیم و سپس گیاه را با خاک به طور قالبی بیرون می آوریم.

هشدار: هرگز برای خارج کردن درختچه بن سای از گلدان، آن را به زور به طرف بالا نکشید.

یک گلدان بن سای جوان به طور کلی و اعم هر دو تا سه سال نیاز به جا به جایی دارد. هر قدر به سن آن افزوده و مسن تر شود فاصله ی این زمان نیز افزایش می یابد. یکی از علائم نیاز گیاه بن سای به جا به جایی این است که آب در داخل خاک دیرتر از حد معمول جذب می شود و ریشه نیز کمتر رشد می کنند و حالت طبیعی خود را از دست می دهند و به صورت پوسته خارجی در می آیند.

در این حالت باید گیاه را با توجه به توضیحاتی که پیش تر آمده از گلدان خارج و تمامی خاک کهنه را با چنگک به آرامی از ریشه ها جدا کرد، طوری که به ریشه های مویی لطمه ای وارد نشود، سپس ریشه ها را با آب می شوییم و در خاک نو، ولی در همان گلدان می کاریم.

نکات مهم تعویض گلدان بن سای

• گلدان را با آب و صابون تمیز می شوییم و سوراخ های زهکشی کف گلدان را با تور پلاستیکی می پوشانیم. سیم لنگر را برای محکم کردن تنه از یک سوراخ ته گلدان عبور می دهیم و از سوراخی دیگر بیرون می آوریم. سپس انتهای بلند دو سر سیم را برای محکم کردن درخت در جای خود آماده و سرپا نگاه می داریم و قبل از ریختن خاک تازه سر سیم ها را به طرف بیرون خم می کنیم. مقداری شن درشت یا پوکه ی صنعتی در کف گلدان روی توری می ریزیم.
• درخت را در دید جلویی مناسبی در گلدان قرار می دهیم تا گلدان از رو به رو نمای زیباتری داشته باشد. سیم را از دو طرف ریشه ها محکم می کنیم و سر سیم هارا با انبر دست به هم می پیچانیم تا درخت بن سای لق نزند و درون گلدان محکم و پابرجا باشد.
• خاک مناسب را داخل گلدان می ریزیم و به آرامی بین ریشه های بن سای را پر می کنیم، سپس به آن آب می دهیم طوری که هوای موجود در خاک خارج شود. باید اطمینان حاصل کنید پس از آبیاری تمام منافذ با خاک و ریشه آبیاری شده اند. اگر خاک آن کمی نشست کرد به همان اندازه خاک در گلدان بن سای بریزید و سطح خاک را با لایه ای از خزه تازه و مرطوب یا پوکه صنعتی بپوشانید.

منبع: کتاب آموزش ساخت، نگهداری و پرورش بن سای
تالیف و گردآوری: حسن بنی هاشمی

در پایان اگر شما عزیزان هم در زمینه نحوه هرس و تعویض گلدان بن سای سوال و تجربه ای دارید آن را با ما به اشتراک بگذارید.