معنی زعفران + گیاه شناسی زعفران

ریشه واژه زعفران در پارسی باستان و به سانسکریت بر می گردد و در شاهنامه نیز با تلفظ زعفران آمده است. این واژه در متون عربی سابقه کمتری از زبان فارسی دارد و متون عربی که واژه زعفران را به کار برده اند به کتب ایرانی مانند ابوعلی سینا و رازی استناد کرده اند. گیاه زعفران بومی ایران است و در هیچ کشور عربی به صورت طبیعی نمی روید. واژه فارسی برای گیاه زعفران “کرکم” است که در فارسی میانه به صورت کورکوم (kurkum) تلفظ می شد. در زبان های مختلف زعفران تلفظ های متفاوتی دارد که عبارتند از :

• زبان ترکی : زفرون (زفرو)
• عربی : الزعفران
• انگلیسی : saffron
• اسپانیایی : azafran
• فرانسه : safrane
• ایتالیایی : zaferano
• هندی : zuffron

مشخصات گیاه شناسی زعفران

در ارتباط با گیاه شناسی زعفران می توان گفت زعفران مزروعی یا Crocus sativus L یکی از گونه های جنس زعفران و متعلق به خانواده زنبق Iridaceae می باشد.

محصول زعفران گرانترین و ارزشمندترین چاشنی غذایی جهان بوده و مصارف گوناگون در آشپزی سنتی و مدرن، صنایع غذایی، داروسازی، نساجی و رنگرزی، هنر نقاشی و صنایع عطر و ادکلن دارد. کشت زعفران در ایران قدمت تاریخی داشته، دانشمندان و محققان زادگاه اصلی آن را ایران می دانند.

برای کسب اطلاعات بیشتر از از فوائد زعفران می توانید مقالات خواص زعفران برای قلب و مغز و همچنین مصرف زعفران در دوران بارداری را مطالعه نمایید.

اگرچه آمار دقیق از سطح زیر کشت زعفران در ایران وجود ندارد ولی آمار غیر مستند حاکی از تولید سالانه حدود 400 تن می باشد و شکی نیست که ایران اولین تولید کننده زعفران در جهان است. همچنین به استناد تحقیقات یک استاد فوق دکتری، نویسنده کتابی در دانشگاه ناتینگهام کشور انگلستان که در طی پنج سال صورت گرفته و انتشار نتایج تحقیقات علمی و پژوهشی مذکور در دومین کنفرانس بین الملی زعفران در دانشگاه فردوسی مشهد، کیفیت زعفران ایران در مقایسه با سایر تولیدکنندگان جهان در رده برترین آنها قرار گرفته است.

دیگر مشخصات گیاه شناسی زعفران

ارتفاع گیاه زعفران حدود 15 تا 40 سانتی متر که عمدتا ارتفاع برگ ها از سطح زمین می باشد. همچنین گیاه زعفران دارای پیازی سخت و گوشت دار و پوشیده از غشاهای فیبری قهوه ای رنگ است، به این پیاز تو پر کورم گفته می شود. ریشه زعفران افشان و سطحی، ولی پر پشت و انبوه است.

گیاه زعفران دارای دو نوع ساقه می باشد.

ساقه هوایی که سبز رنگ و براق بوده که به یک، دو و یا چند گل منفرد یا مجتمع ختم می گردد و از وسط پیاز توپر توسط جوانه های موجود در روی پیاز حاصل می گردد. طول ساقه علفی زعفران نیز متفاوت بوده و بسته به عمق کشت از 15 تا 30 سانتی متفاوت می باشد. در حقیقت این ساقه دربرگیرنده و محافظ گل های زعفران و دربرگیرنده برگ های زعفران می باشد تا بدون گیر کردن در درون خاک به سطح زمین هدایت و نگهداری شوند.

دیگر ساقه زعفران به شکل سخت، گرد، کوچک و کم و بیش شبیه پیاز گل گلایول است. در قاعده کمی مسطح و در بالا کوزه ای شکل و کشیده می باشد.اندازه پیاز زعفران به اندازه فندوق تا گردوی درشت می باشد. این ریزی و درشتی بسته به تراکم پیازها در مزرعه، وضعیت حاصلخیزی خاک، ساختمان و بافت خاک، شدت و ضعف علف های هرز متفاوت است. تعداد گل های زعفران به ریزی و درشتی پیاز زعفران بستگی دارد، در شرایطی که مزرعه پیر یا در فقر عناصر غذایی مورد نیاز رشد به سر می برد، پیازها کوچک شده و عملا از تعداد گل در سال بعد کاسته می شود.

در گیاه شناسی زعفران می توان گفت ظهور گل های زعفران بسته به زمان اولین آبیاری متفاوت بوده و معمولا در ماه های آبان و آذر با توجه به مناطق مختلف در یک دوره 15 الی 20 روزه ظهور می کنند. ظهور گل ها در این دوره کم کم افزایش یافته و در روز های 6 تا 8 شاهد اوج گلدهی خواهیم بود. برگ های زعفران باریک، کشیده و دارای رنگ سبز تیره بوده که معمولا بعد از ظهور گل ها ظاهر می شوند. البته در صورتی که آبیاری مزرعه زودتر از هنگام مناسب جهت اولین آبیاری انجام پذیرد و یا در سال اول که ظهور گل وجود ندارد و همین طور در صورتی که برگ های زعفران در سال قبل توسط خرگوش ها و یا توسط گوسفندان چریده باشد، در این صورت نمی توان انتظار داشت که اول گل ها ظاهر شوند، چرا که اصلا گلی در این صورت ظاهر نخواهد شد و فقط ظهور برگ خواهیم داشت.

گل زعفران از چند قسمت شامل: گلبرگ، پرچم، کلاله ها یا همان محصول زعفران و خامه تشکیل شده است. در زمان برداشت زعفران می بایستی قبل از طلوع آفتاب برداشت گل انجام و سپس به محل مناسب برای تفکیک قسمت های مختلف گل از یکدیگر حمل شود و بلافاصله با به کارگیری تمام اعضا خانواده یا کارگران باید به وسیله دست و با دقت و حوصله کافی کلاله های قرمز رنگ از سایر قسمت ها جدا و با رعایت نکات فنی جهت حفظ کیفیت محصول باید عمل خشک کردن و بسته بندی انجام پذیرد.